Japans tanende rol op het wereldtoneel

Symposium

19-05-2021

Online

Japans tanende rol op het wereldtoneel

Organisation

Academisch Cultureel Forum

Activiteiten in het kader van de Lentecyclus 

De wereld door Japanse ogen bezien bevat in de meeste gevallen niet die zekerheden die het gevolg zijn van een op onwrikbare beginselen gebaseerde morele orde.
- K.G. van Wolferen, Japan. De onzichtbare drijfveren van een wereldmacht, Amsterdam 1989

De tweede sessie van de Lentecyclus zoomt in op Japan: het land met de hoogste levensverwachting ter wereld en 's werelds op twee na grootste economie.

Hoe diep zit de Confuciaanse leer verweven in de Japanse maatschappij? Marc Van Craen probeert deze vraag te beantwoorden. Prof. Willy Vande Walle zoomt in op de politieke positionering van Japan. Dr. Luk van Haute bespreekt dan weer de wereldbekende populaire cultuur van het land. Maar is de economie van Japan er een van stilstand? Bespreking door Prof. Mark Eyskens!

 

Programme: 

19-05-2021

1 Verwelkoming 14:00 - 14:10
2 Is Confucius langs Japan gereisd? 14:10 - 14:40
Marc Van Craen, (spreker)
"Alleen door oefening zullen we in staat zijn juist te reageren… aan het begin van ons leven reageren we met moties; aan het einde ervan reageren we met fatsoen" zei Confucius. Is het daarom dat de Japanners zo beleefd en hoffelijk zijn? En indien het zo is, hoe diep zit de Confuciaanse leer verweven in de Japanse maatschappij?
Zijn de Japanners vandaag de dag nog "bewust" confuciaans of werd de leer Van Confucius vele eeuwen geleden ingevoerd via het Koreaanse schiereiland en is er vandaag alleen nog een dun laagje lak overgebleven?

 

Dhr. Van Craen is ere-ambassadeur. Hij behaalde een masters aan de Sophia Universiteit in Tokyo en woonde in Japan gedurende 9 jaar. Sinds 2012 is hij reisleider bij het ROC en begeleidt hij jaarlijks reizen naar Japan voor verschillende reisorganisaties onder meer Davidsfonds Cultuurreizen.

3 Confucianistische sprokkelingen in het postmoderne Japan 14:40 - 15:10
Willy Vande Walle, (spreker)
Japan was de eerste Aziatische democratie. Sedert de Tweede Wereldoorlog heeft het land alle essentiële instellingen uitgebouwd, wetten geformuleerd en waarden omarmd die wij in het Westen met politieke democratie associëren. Toch vinden vele waarnemers dat dit alles uiterlijk vertoon is, window dressing, waarachter vele autocratische trekjes, die afbreuk doen aan democratische rechten en vrijheden, schuil gaan. Bij wijze van voorbeeld: de NGO Journalists Without Borders rangschikt in 2018 Japan qua persvrijheid op de 68e plaats in de wereld. Het valt moeilijk te ontkennen dat het individu er aanzienlijk minder verweer heeft tegenover de overheid dan in de meeste Westerse democratieën. Gaat het hier om kleine uitingen van een ordinaire neiging tot autocratie, of is er misschien sprake van die fameuze ‘Aziatische waarden’, waar ook China, een echte autocratie, zo graag aan appelleert. Als dat inderdaad het geval is, moeten we wellicht de oorsprong ervan in het Confucianisme gaan zoeken. Dan moeten we stellen dat het Confucianisme nog in het huidige politieke en maatschappelijke leven van Japan doorwerkt, maar dan als een soort atavisme...

 

Prof. W.F. Vande Walle is emeritus gewoon hoogleraar in de Japanse studies aan de K.U.Leuven. Hij studeerde Oosterse talen en geschiedenis aan de Rijksuniversiteit te Gent, Osaka University of Foreign Studies en de Rijksuniversiteit te Kioto. Hij was onderzoeker en gasthoogleraar aan diverse instellingen in Japan, China en de VS. In 2000 werd hij bekroond met de Japan Foundation Special Prize, in 2006 onderscheiden met de Orde van de Rijzende Zon. In 2009 verleende Kansai University (Osaka) hem het eredoctoraat. In 2016 werd hij bekroond met de Yamagata Bantô Prijs. Zijn publicaties in het Engels, Japans, Nederlands en Frans, handelen over Japanse geschiedenis, de Chinees-Japanse relaties, boeddhisme, Japanse literatuur en kunst.

4 Japanse symptomen in Europa? 15:10 - 15:40
Mark Eyskens, (spreker)

De Japanse economie, de derde belangrijkste op wereldvlak, na de Amerikaanse en de Chinese, is het verhaal van  een rijzende zon maar soms ook van een ondergaande zon en periodes van de zonsverduistering. Sinds een tiental jaren is de Japanse economie een paradox. Namelijk lage rentevoeten, sterke stijging van de openbare schuld en van het geldvolume, lage inflatie en toch zeer lage economische groei. Het beleid van de Japanse premier ShinzoAbe, Abenomics genaamd, stuitert en stottert. Is de economie in Europa niet bedreigd met Japanse symptomen?

 

Mark Eyskens is Minister van Staat, Professor Emeritus van de KU Leuven. Hij is lid en erevoorzitter van de KVAB en covoorzitter van het Academisch Cultureel Forum. Hij is voorzitter en bestuurder van talrijke Belgische en buitenlandse instellingen en organisaties, auteur van een paar duizend artikels en van 65 boeken, waarvan 3 romans en een dichtbundel, en zondagnamiddagschilder.

5 Pauze 15:40 - 15:50
6 Chūshingura door de eeuwen heen: Van 47 vazallen naar 48 tienermeisjes (of toch niet helemaal?) 15:50 - 16:20
Luk Van Haute, (spreker)

Sinds de historie van de 47 ronin, die begin 17de eeuw hun meester wreken door een vooraanstaand medewerker van de shogun te vermoorden, amper een paar jaar na de feiten voor het eerst werd gefictionaliseerd als een poppenspel, heeft ze grotere populariteit genoten dan om het even welk ander samoeraiverhaal. Tot vandaag, drie eeuwen later, verschijnen er nieuwe adaptaties van, en hebben diverse strekkingen er hun eigen ideologische invulling aan gegeven.
Ook de confucianisten waren het onderling niet altijd eens in hun duiding van de kernbegrippen ‘loyaliteit’ en ‘gezagsgetrouwheid’ in dit verhaal. Zijn er echter, los van de verfilmingen e.d., in de hedendaagse Japanse samenleving en populaire cultuur nog andere nazaten van deze ‘loyale vazallen’ te vinden?

 

Luk Van Haute (1963) studeerde Japanse literatuur aan de Universiteit van Tokio en promoveerde op het vroege werk van Nobelprijswinnaar Kenzaburo Oe. Naast Oe vertaalde hij onder meer Haruki Murakami, Soseki Natsume en Yasunari Kawabata. In 2015 ontving hij de Filter Vertaalprijs voor de door hem samengestelde bloemlezing Liefdesdood in Kamara en andere Japanse verhalen. Van Haute is ook auteur van de non-fictie boeken Revival van de Japanse film en Japan. Schetsen uit het leven, en van tal van artikelen over de Japanse cultuur en samenleving voor diverse kranten en tijdschriften. Hij heeft over die onderwerpen ook gedoceerd aan de Universiteiten van Leiden, Leuven en Gent.   

7 Panelgesprek 16:20 - 17:00
Marc Van Craen, (panellid)
Willy Vande Walle, (panellid)
Mark Eyskens, (panellid)
Luk Van Haute, (panellid)
Jan Hautekiet, (moderator)