Joseph Plateau en de doorwerking van beelden

Lecture

12-09-2018

Paleis der Academiën, Brussel

Joseph Plateau en de doorwerking van beelden

Organisation

Academisch Cultureel Forum

Da Vincilezing door Christine Iserentant

Met zijn werk over optische verschijnselen, vooral met zijn studie over oppervlaktespanning bij vloeistoffen, speelde Joseph Plateau (1801 – 1883) als enige negentiende-eeuwse Belgische fysicus een internationale rol van betekenis.
Nog tijdens zijn opleiding als natuurkundige in Luik experimenteerde Plateau met visuele perceptie, complementaire kleurindrukken en persistentie van beelden op het netvlies. Plateau beschreef zeker niet als eerste de nawerking van beelden; maar hij mat als pionier het fenomeen reproduceerbaar met een tijd van ongeveer 0,34 s. Voorts bedacht hij experimenten om zijn theorie aanschouwelijk te maken met zijn anorthoscoop, later phenakistiscoop, die de illusie van beweging opwekt dankzij de snelle verspringing van afzonderlijke beelden.

Een dwaas toeval stuurde Plateaus verdere wetenschappelijke carrière in een nieuwe richting, een onderzoek dat hem wereldfaam opleverde. Het ging om een experiment waarbij een oliemassa, ondergedompeld in een mengsel van water en alcohol, door rotatie spontaan de vorm aanneemt van een bol of van concentrische ringen, naargelang van de rotatiesnelheid. De studie van de oppervlaktespanning bij vloeistoffen werd zo hét onderzoeksthema dat Plateau in zijn Gentse periode zou bezighouden.
Met het oog op zijn specifiek onderwijs kocht Plateau een heus instrumentarium, het Cabinet de Physique dat uitzonderlijk volledig was samengesteld en toentertijd behoorde tot het allerbeste voorhanden. Zijn colleges, gelukkig nog in drie handgeschreven studentennotities bewaard, steunden geheel op het experiment: erg ongewoon in die tijd! De manuscripten bevatten duidelijke tekeningen van de (vandaag nog bestaande) toestellen.

In haar voordracht overloopt mevrouw Christine Iserentant Plateaus rijkgevulde leven. Aan de hand van stukken uit de Collectie Plateau illustreert ze verhelderend zijn diverse onderzoeksterreinen en onderwijsactiviteiten. In 1995, onder impuls van professor Dorikens, toen directeur-diensthoofd van het Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen, werd de Collectie Plateau geïnventariseerd en opgenomen in dat Museum. Sedertdien verrijken bovendien een portret van Joseph Plateau, originele Anorthoscoop- en Phenakistiscoopschijven, en een verzameling brieven de Collectie en het Museum.

Na haar lezing zal mevrouw Iserentant, op vraag van het publiek, haar betrokkenheid bij de Collectie Plateau graag nader toelichten.
 

Programme: 

12-09-2018

01 Inleiding 17:30 - 17:40
Mark Eyskens, Voorzitter Academisch Cultureel Forum (spreker)
02 Da Vincilezing over Joseph Plateau 17:40 - 19:10
Christine Iserentant, (spreker)

03 Receptie 19:10 - 19:40